Yurt dışında yaşayan Türklere yazı ve makalelerde genellikle "gurbetçi" terimi kullanılıyor. Bunun yanı sıra,’’diaspora’’ veya ‘’yurt dışındaki Türkler’’ ‘’Avrupalı Türkler’’ gibi terimleri tercih edenler de bulunuyor. Bu konuda Alamancı, Almanyalı, Belçikalı, Fransalı, Hollandalı, Türk diasporası, Avrupalı Türkler, gibi birçok tanımlamayı konuya uygun şekilde kullanabilirsiniz. Yazının başlığını bilinçli olarak ben şahsen ''Gurbetçi'' şeklinde kullandım. Son yıllarda kullanılan ‘’Avrupalı Türk’’ tanımı bana göre henüz gerçek anlamda yerini bulmadı. Türklerin her ne kadar 60 yılı aşkın yurt dışında yaşamasına rağmen geldikleri ülkeye olan gönül bağlılıkları, sosyal ve ekonomik ilişkilerini göz önüne aldığımızda haklı olduğumu düşünüyorum. Her yıl milyonlarca yurt dışında yaşayan Türk arabalarına binip sel gibi anavatana akıyorsa bu ancak gurbet ve hasret duyguları ile olur. Gurbetçi tanımının bugün için de geçerliliğini koruduğu düşünüyorum.

Başlıkta kullandığım ''Vatana İhanet'' sözü ise sayıları bugün için sadece Avrupa kıtasında 6 milyon kişiyi aşmış bir topluluğun Türkiye için ne kadar büyük bir güç olduğunun farkında olmadan onları aşağılayan, dışlayan, hırpalayan kitlelere yöneliktir. İfade etmek istediğim derinliği anlayan anlamıştır, anlamak istemeyenlerin ise canı cehenneme.

MİLYARLARCA DÖVİZ AKTARIMI YAPIYORUZ.

Gurbetçilerin (yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının) Türkiye’ye olan ekonomik katkısı oldukça büyük olduğunu hepimiz biliyoruz.

Avrupalı Türkler olarak ülkemize yaptığımız en büyük katkı ilk başta döviz girdisi ve para transferleridir. Türkiye'ye yurt dışından yapılan döviz transferleri, yurt dışında yaşayan Türklerin en doğrudan yaptığı ekonomik katkılarından biridir.

2023 yılında Türkiye’ye yapılan resmi işçi dövizleri yaklaşık 10 milyar dolar seviyesindeydi. Bu rakam, Türkiye'nin cari açığını dengelemede önemli bir rol oynuyor. Özellikle Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya gibi ülkelerde yaşayan Türk vatandaşları, ailelerine düzenli olarak Türkiye’ye para gönderiyorlar. Ülkelerinden bağlarını koparmıyor her fırsatta ilk tercikleri memleketleri oluyor ve bu bağlılığın getirdiği maliyeti de Avrupa ülkelerinde zor şartlarda kazandıkları paralarla bizzat kendileri finanse diyorlar. Böylelikle Türkiye’nin hem yurt dışında güçlü bir insan gücü oluşuyor ve hemde önemli bir ekonomik kaynak olarak Türkiye’ye güç katıyorlar.

YAZ DÖNEMİNDE GELEN TURİSTLERE GÖRE 3 KAT DAHA FAZLA PARA HARCIYORUZ

Bir diğer önemi kaynak turizm gelirleri olarak görülmelidir. Özellikle yaz aylarında Türkiye'ye gelerek hem tatil yapıyoruz hem de memleket ziyaretinde bulunuyoruz. Gurbetçilerin Türkiye’ye yıllık ziyaret sayısı yaklaşık 3-5 milyon kişi arasında değişiyor. Hatta bu yıl bir rekor yenilemesi bekleniyor.

Bizlerin, klasik turistlere göre daha uzun süre kalıyor ve kişi başı harcama düzeyleri daha da yüksek olmaktadır. Memleketimizle olan bağlarımızdan dolayı doğrudan konaklama ödemesi pek yapmasak bile ev alışverişi, araba kiralama, tadilat, düğün gibi harcamalarımız bizlerin bir klasik turiste göre en az 3 kat daha fazla ülkemize para bıraktığımız bir gerçektir.

ÜLKEMİZDE YATIRIM YAPIYOR, GAYRİMENKÜLLER ALIYORUZ

Yurtdışında yaşayan Türkler olarak ülkemize bir diğer önemli katkımız ise yatırım ve gayrimenkul alımlarıdır. Bizler Türkiye’de özellikle konut ve arsa yatırımlarına büyük ilgi gösteriyoruz. Son yıllarda yurt dışındaki Türklerin Türkiye’den gayrimenkul alma oranının oldukça artığı belirtiliyor. Hem yatırım amacıyla hem de emeklilik planları kapsamında ev alımı yaygın haline geldi. Ayrıca bazı gurbetçiler küçük ve orta ölçekli işletmelere yatırım yaparak ekonomiye doğrudan katkı sağlıyor.

YAŞADIĞIMIZ ÜLKELERDE TÜRK MALLARINI TERCİH EDİYORUZ

Avrupalı Türklerin etnik marketing bağlamında ciddi katkıları oluyor. Yapmış olduğumuz tercihlerle ülkemizde üretilen Türk mallarına (gıda, tekstil, mobilya vb.) talep oluşturuyoruz. Bu da Türkiye’nin ihracatına ciddi katkı sağlıyor.

NİTELİKLİ TERSİNE GÖÇ İLE ÜLKEMİZİN GELİŞMESİNE KATKI YAPIYORUZ.

Yurt dışında yetişen veya çalışan nitelikli Türk bireylerin bir kısmı bilgi ve tecrübeleriyle Türkiye’ye dönerek katkı sunuyor. Özellikle pandemi sonrası dönemde "tersine göç" artmış ve bazı gurbetçiler Türkiye’ye kalıcı dönüş yapmıştır. Bu da insan sermayesi açısından Türkiye için olumlu bir etkidir.

HERŞEYE RAĞMEN DIŞLANIYOR VE HAKSIZLIKLARA UĞRUYORUZ

Yurt dışında yaşayayn Türkler olarak en büyük sorunu gümrük ve sınır kapılarında yaşıyoruz. Özellikle Kapıkule gibi sınır kapılarında yazın saatlerce beklemek zorunda kalıyoruz.  Bazılarımız görevlilerin saygısız ya da ilgisiz davranışlarına maruz kalıyoruz.

Taşıt giriş-çıkış işlemlerinde bürokratik zorluklar ve belge eksikliklerinden kaynaklı mağduriyetler yaşıyoruz. Türkiye’ye belli bir süre için götülen taşıtlarla ilgili mevzuat halen sağlıklı bir yapıya kavuşturulamadı. Bu konuda son dönemlerde çok ciddi şikayetler bulunuyor. Ya sistem ya da memurların yaptıkları yanlış kayıtların neticesinde izin döneminde perişan olanları sayısı oldukça artmış durumda.

''GURBETÇİ ZAMMI'' CAN SIKIYOR

Yaz dönemlerinde yüksek fiyatlandırma ve "Gurbetçi Zammı" algısı çok rahatsız edici bir durum. Özellikle yaz aylarında gurbetçilerin geldiği bölgelerde fiyatların bilinçli olarak artırıldığına dair şikayetler sosyal medyada ya da gazete manşetlerinde sıkça dile getiriliyor. Esnafın bazı bölgelerde “yabancı plakaya zam” yapması da medyada sık sık yer buluyor. Kılıf kıyafetinden ya da konuşma tarzından gurbette yaşayan biri olduğunuz anlaşıldığında fiyatlar hemen değişebiliyor.

SAĞLIK HİZMETLERİNDE DIŞLANIYORUZ

Sağlık hizmetlerine erişim sorunları yaşıyoruz. Türkiye’de sağlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen gurbetçiler, SGK kapsamı dışında kaldıkları için yüksek özel hastane ücretleri ödemek zorunda kalabiliyor. Bazı gurbetçiler, emekli olsalar bile "Türkiye'de yaşamadıkları" gerekçesiyle devlet desteğinden yararlanamıyor.

PROSEDÜRLER GURBETÇİYE FARKLI İŞLİYOR

Yabancı plakalı araçların Türkiye’deki sigortalanması zor ve pahalı olabiliyor. Yurt dışı ehliyetlerinin Türkiye’de kullanımı konusunda belirsizlik ve sık sık değişen kurallar var.

Nüfus kayıt işlemleri, emeklilik başvuruları, noter işlemleri gibi bürokratik işler karmaşık ve yavaş işliyor.

Türkiye’de mülk edinme veya tapu işlemleri sırasında bazı kurumların “gurbetçileri uğraştırıcı prosedürlere” soktuğu sıkça dile getiriliyor.

TRAFİK CEZALARI GURBETÇİYE FARKLI UYGULANIYOR

Trafik cezaları ve kurallar gurbetçilere faklı işleyebiliyor. Uzun yıllardır yurtdışında yaşayan ve farklı trafik alışkanlıklarımız nedeniyle sıkça ceza yiyebiliyoruz. "Yabancı plakaya cezalar daha sık kesiliyor" düşüncesi yaşadıklarımızdan dolayı hepimizde bulunuyor. Otopark ve park cezaları konusunda da dışlandığımız ayrı bir gerçek.

SAF GURBETÇİ, BİZDEN DEĞİLSİNİZ YAKLAŞIMI CAN SIKIYOR

Saf gurbetçi muamelesi görmek, alay edilmek, dışlanmak, yolunacak kaz gibi görülmek insanı ciddi bir şekilde rencide ediyor. Yerel halktan bazen “yabancı gibi” muamele gördüklerini, “siz zaten burayı bıraktınız, bizden değilsiniz” gibi yaklaşımlara maruz kaldığımız da bir gerçektir.

Son yıllarda bir diğer rahasız edici nokta ise yurt dışında yaşayan Türklerin seçimlerde yaptıkları tercihler nedeniyle hedef tahtasına konması ve bu bağlamda ciddi karalama, dışlama, suçlama ile karşı karşıya kalmalarıdır. Üstelik Avrupalı Türkler’den Türkiye’ye giriş 1000 avro alınsın gibi beyanatların bizleri ne kadar rencide ettiğini bilmem hatırlatmak gerekir mi?

Sonuç olarak kendimizi bazen Türkiye’ye geldiğimizde “ne burada, ne orada” gibi bir arada kalmış hissediyoruz. Dağları taşları aşıp vatanımıza geldik diye sevinirken karşılaştığımız muamele ile kırık bir kalp, buruk duygularla geri dönüyoruz.

Maalesef yukarıda belirtilen tüm nedenlerden dolayı kendi anavatanımızda hem yerel toplum tarafından temelsiz bahanelerle dışlanmamız hem de ekonomik olarak istismar edildiğimiz acı bir gerçektir.

Biz bu durumu görüyoruz ve yaşıyoruz. Acaba ülkemizi yönetenler bu durumun farkında mı??

Hüseyin Dönmez

16 Temmuz 2025/Belçika