2675 sayılı yasa gereğince yabancı mahkemelerden alınan kararların Türkiye'de uygulanabilmesi için, Türkiye'deki mahkemelerin tenfiz veyahut tanıma kararı vermesi gerekmektedir. Bu bağlamda, tenfiz ve tanıma ayrımı gündeme gelmektedir. Yabancı mahkemenin kararı infaz niteliğini taşımaktaysa (örneğin nafaka, çocuğun anaya yada babaya verilmesi, vs…) bu kararın tenfizi gerekmektedir. Tanıma da ise infaz söz konusu değildir. Kararın kesin hüküm veya delil niteliğine dönüştürülmesi amacıyla tanıma yapılmaktadır çünkü bazen bu yabancı kararın Türkiye'de tanıtılması ve bununla Türkiye'de idari işlem yapılması gerekebilir. Bir başka deyişle, Tenfiz ve Tanıma kararı ile Yabancı mahkeme ilamına dayanılarak Türkiye de bir hukuki işlem yapılabilir ve bu Türk mahkemeleri tarafından verilmiş ilam gibi işlem görür.
Tanıma ve tenfiz davalarında, duruşma tarihi tebligat kanuna uygun şekilde yapılacak tebliğ ile taraflara bildirilir. Bu davetiye, karşı tarafa mutlaka bildirilmelidir. Karşı tarafın bulunmadığı duruşmada dava görülemez. Tanıma ve tenfiz davaları, hukuk davası olarak adlandırılırlar ve genel ilke gereği dava açılabilmesi için karşı tarafın ikametgahının belirli olması gereklidir. Bu tür davalar kamu düzenine ilişkin olmadığından karşı tarafın itirazda bulunmaması durumunda Türkiye'nin herhangi bir mahkemesinde açılabilir.
Avrupa'da bir çok ülke ile (Belçika dahil) Türkiye ile arasında davacının Türkiye'de ikametgahı olmadığı durumlarda mahkemelere teminat gösterilmemesi için karşılıklı anlaşmalar imzalanmıştır. Dolayısıyla, Belçika'da yaşayan Türk vatandaşının Türkiye'de ikametgahı olmamasından dolayı herhangi bir teminat göstermek zorunluluğu bulunmamaktadır. Bunun yanında kanunda, Tenfiz dilekçesine hangi belgelerin eklenmesi gerektiği MÖHUK MD.52 açıkça belirtmiştir.
Buna göre:
MADDE 53 – (1) Tenfiz dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir:
a) Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
b) İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.
Dolayısıyla mahkeme kararının çekilen fotokopisiyle tanıma veya tenfiz sözkonusu olamaz.
Tenfiz şartlarına gelirsek eğer:
MADDE 54 – (1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Tanıma Şartları ise şunlardır
MADDE 58 – (1) Yabancı mahkeme ilâmının kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmesi yabancı ilâmın tenfiz şartlarını taşıdığının mahkemece tespitine bağlıdır. Tanımada 54 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi uygulanmaz.
Son kez konuya ilişkin olarak, Belçika'da yaşayan Türk vatandaşlarımızın, devletler özel hukukunu kapsayan davalarda, özellikle de boşanma davalarında yaşadıkları sorunlara çözüm bularak tecrübe kazanmış,bir ayağı Belçika'da ve diğer bir ayağı Türkiye'de faaliyet gösteren hukuk büromuz tarafından tanıma ve tenfiz konularında vatandaşlarımızı bilinçlendirmenin önemli olduğunu düşünmekteyiz. Bununla beraber genel olarak vatandaşlarımızın burada sonuçlandırdıkları davaları Türkiye'de tanıtmamaları veyahut bildirilmesi gereken evlilikleri bildirmemeleri kendileri açısından uzun vadede sorun yaratabilmektedir. Dolayısıyla vatandaşlarımızın bu konu hakkında gerekli özeni ve hassasiyeti göstermelerini tavsiye etmekteyiz.
Av. Gökhan Cindemir
CİNDEMİR HUKUK BÜROSU
Kuşdili caddesi Osmanağa Mahallesi
Artunç Apartmanı No:17/3 Kadıköy / Istanbul
Email : cindemir@cindemir.av.tr
Türkiye İletişim
hakan@cindemir.av.tr ( Av. Hakan Cindemir, Türkiye)
Tel: 00 90 216 249 19 79
Fax: 00 90 216 338 35 84
Belçika İletişim
gokhan@cindemir.av.tr (Av. Gökhan Cindemir, Belçika)
Tel: 00 32 933 14442
Mobile: 00 32 488 574496
