Rusya ile AB arasındaki ilişkiler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 yıl süreyle geçerli olan; ancak 2007 yılındayeni bir anlaşma tamamlanmadığı için her yıl kendiliğinden 1 yıl süreyle uzatılması öngörülen Ortaklık veİşbirliği Anlaşması (OİA1) çerçevesinde yönetilmektedir.
Bu anlaşmanın yerine daha kapsamlı bir anlaşmanınimzalanması hedefiyle taraflar Haziran 2008'de müzakerelere başlandı. Ancak Gürcistan ve Rusya arasındaAğustos 2008'de başlayan gerginlik üzerine olağanüstü bir şekilde 1 Eylül'de gerçekleştirilen AB liderler zirvesinde AB ile Rusya arasında imzalanacak yeni Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması'nın müzakerelerinin, Rus askeri güçleri 7 Ağustos öncesi konumlarına geri çekilene kadar ertelenmesine karar verildi.
Uluslar arası kamuoyu ve Rusya 15 Ekim'de Gürcistan'da son durum ile ilgili bir uluslararası zirvenin toplanması konusunda görüş birliğine vardı. Rusya'nın Gürcistan'daki askeri güçlerini geri çekmesi halinde AB ile yeni anlaşmanın müzakerelerine devam edilmesi mümkün olabilecek.
AB ve Rusya ortak değerler ve çıkarları kapsamak üzere Mayıs 2003 yılında St. Petersburg'da gerçekleştirilen zirvede OİA çerçevesinde dört ortak alan belirleyerek, bu alanlarda ilişkilerin derinleştirilmesine ve yasal uyumlaştırmanın sağlanmasına karar verdi.
Bu alanlar
• Ekonomi
• Özgürlük, güvenlik ve adalet
• Dış güvenlik
• Araştırma, eğitim ve kültür
Ortak alanlar, ticaretin çeşitlendirilerek artırılmasını, ticaret önündeki engellerin kaldırılmasını, iki taraf arasındaki ekonomik bütünleşmeyi güçlendirerek yeni yatırım fırsatları yaratılmasını, özellikle Rusya'nın yasal düzenlemeler açısından AB'ye yaklaşmasını, piyasaların serbestleştirilmesini ve kurulacak yakın işbirliği sayesinde Rusya'daki altyapının güçlendirilmesini hedefliyor. Böylece ekonomik bir bütünleşmeye gidilerek, yaklaşık 600 milyon tüketiciden oluşan bir pazara erişilmesi amaçlanıyor.
27 Haziran 2008'de yeni Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev'in katılımıyla gerçekleşen AB-Rusya zirvesinde taraflar arasındaki işbirliğinde gelinen noktanın bir değerlendirmesi yapılırken, ortak dört alanla ilgili yol haritasının uygulanması alanındaki ilerlemeler de gözden geçirildi.
Ayrıca OİA'nın yerini alacak daha kapsamlı bir anlaşma metni oluşturmak üzere müzakerelere başlanmasına karar verildi. Bu yeni anlaşmanın Rusya ve AB üzerinde bağlayıcılığı da olacak uluslararası taahhütleri içermesi, yeni anlaşma imzalanana kadar ise eski anlaşmanın geçerli kalması kararlaştırıldı.
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:21997A1128(01):EN:NOT
http://ec.europa.eu/external_relations/russia/docs/roadmap_economic_en.pdf
AB ve Rusya arasında imzalanan vize işlemlerinin kolaylaştırılması ve geri kabul anlaşması3 1 Temmuz 2007'den itibaren yürürlüğe girdi. Kısa süreli yolculuklar için alınacak vize işlemlerini kolaylaştırmayı amaçlayan bu anlaşma ile sporcular, bilim insanları, öğrenciler, kültürel faaliyetlere katılacak kişiler ve iş için seyahat edecek kişiler daha düşük vize başvuru ücreti ödeyecek ve başvuruları kısa süre içinde sonuçlandırılacak.
EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER
Rusya AB'nin üçüncü büyük ticaret ortağı konumunda. 2007 yılında AB'nin Rusya'ya ihracatı toplam 89 milyar €; Rusya'dan ithalatı ise 143,5 milyar € olarak gerçekleşti. AB'nin Rusya'dan ithalatında en büyük kalemi %66'lık bir payla enerji, madeni yakıt ürünleri ve kimyasal maddeler oluşturuyor.
Rusya'ya ihraç edilen ürünler arasında ise ulaşım araçları ve yan ürünleri, sanayi ürünleri, gıda ve canlı hayvan yer alıyor. Çelik dışında AB'nin Rusya'ya ihracatında sınırlandırmaya tabi bir ürün yok; çelik ticareti için geçerli kotaların da 2008 yılından itibaren başlanarak artırıma gidilmesi öngörülmüş durumda. Çelik ticaretini düzenleyen ikili anlaşmanın geçerliliği de Rusya'nın Dünya Ticaret Örgütü üyeliği sonrasında ortadan kalkacak. Rusya'daki yabancı yatırımın yaklaşık %75'i AB ülkelerinden kaynaklanıyor. 2007 yılında AB'den Rusya'ya yapılan doğrudan yatırım yaklaşık 17 milyar €; Rusya'dan AB ülkelerine yapılan doğrudan yatırım ise 1 milyar € olarak gerçekleşti.
Dünya Ticaret Örgütü ile İlişkiler
Dünyada henüz Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) üyeliği gerçekleşmemiş büyük ekonomiler arasında tek ülke Rusya olarak kalmış bulunuyor. DTÖ üyeliği, Rusya'nın ekonomik reformları çağa uygun ve hızlı bir şekilde gerçekleştirmesi açısından büyük önem taşıyor. Rusya'nın DTÖ üyeliği AB için de olumlu sonuçlara yol açacak.
Her şeyden önce AB ile Rusya ekonomilerinin bütünleşmesi hedefinde büyük bir aşama kaydedilmiş olacak. Ayrıca Rus piyasasının istikrar ve öngörülebilirliğinde artış olacak ve ayrıca Rusya'daki AB yatırımlarının yasal güvencesi güçlenecek.
Rusya'nın DTÖ üyeliği süreci kapsamında gerçekleştirmesi gereken ikili anlaşmalardan en önemli ikisini; 2004 yılında AB ile ve 2006'da ABD ile imzalamış olması da üyelik sürecinde önemli ilerlemeler olarak değerlendiriliyor.
Enerji
AB-Rusya ilişkilerinde "enerji" önemli bir rol oynuyor; hatta ilişkilerin gidişini belirleyici bir unsur olduğunu söylemek de mümkün. Dünyanın en büyük doğal gaz üreticilerinden ve ihracatçılarından olan Rusya ile AB arasında Ekim 2000'de başlatılan "Enerji Diyaloğu4" ile taraflar arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, bir ortaklık kavramı benimsenerek, AB'nin enerji tedarikinin bir ölçüde de olsa güvence alına alınması amaçlanıyor. Enerji üretiminin gerçekçi tahminlere göre yapılması, enerji tasarrufu, enerji iletim altyapısının inşası ve bakımı, teknoloji yatırımları gibi her iki tarafı da yakından ilgilendiren konularda adımların uzlaşı ile atılması hedefleniyor. Hedeflere ulaşılması bakımından Enerji Diyaloğu'nun başarıya uğradığını söylemek çok güç; özellikle boru hatları, doğal gaz tedarik anlaşmaları, elektrik piyasasının yeniden yapılandırılması gibi alanlarda tarafların uzlaşıya varmakta güçlük çektiğini söylemek mümkün.
http://www.delrus.ec.europa.eu/en/images/pText_pict/508/Visa_facilitation_EN.doc
http://ec.europa.eu/energy/russia/overview/index_en.htm
AB LİDERLER ZİRVESİ
Gürcistan'la ilgili son gelişmeleri tartışmak ve AB-Rusya ilişkilerini değerlendirmek üzere 1 Eylül'de bir araya gelen AB liderleri Kafkaslar'daki son durum ışığında Rusya ile ilişkilerin gelecekte nasıl bir yol izleyeceğini dedeğerlendirdi. Zirvede Rusya ile ilgili alınan kararlar:
• Rusya'nın Güney Osetya ve Abhazya'yı bağımsız topraklar olarak tanıdığını açıklaması sert dille kınandı.
• Rusya'nın ateşkes kararına tam olarak uyup uymadığını denetlemek üzere bölgeye gönderilen gözlemci sayısının artırılması.
• Son olayların AB'nin enerji güvenliğini artırma yönündeki çabalarını güçlendirmesi gereğini ortaya koyması üzerine AB Bakanlar Konseyi ve AB Komisyonu'nun işbirliği içinde çalışarak, enerji kaynağının ve enerjinin AB'ye ulaştırıldığı rotaların çeşitlendirilmesi için atılacak adımları belirlemesi.
• Kendisini AB'den tecrit etmemek Rusya'nın çıkarına olacaktır. AB ile Rusya arasında imzalanacak yeni Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması'nın müzakereleri, Rus askeri güçleri 7 Ağustos öncesi konumlarına geri çekilene kadar ertelenecektir.
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/en/ec/102545.pdf
BİLGİ NOTU
Dilek İştar Ateş, TS/BXL/ 08-08 3 Ekim 2008
bxloffice@tusiad.org
www.tusiad.org
