Çek Cumhuriyeti, altı ay sürecek AB Dönem Başkanlığı görevini 1 Ocak 2009'da üstlendi.

Dönüşümlü olarak altı ayda bir el değiştiren başkanlık koltuğuna oturan üye ülke temsilcileri, bu süre boyunca tüm AB Konseyi toplantılarına ve liderler zirvesine başkanlık ederek AB politikalarına yön verme fırsatına sahip oluyor.

AB'nin 2004 yılında on Doğu Avrupa ülkesini bünyesine katarak sonuçlandırdığı genişleme süreciyle üye olan Çekleri bu ilk başkanlık döneminde birçok zorlu konunun takibi ve çözümü bekliyor.

2008'in ikinci yarısında Dönem Başkanlığını son derece aktif ve iddialı bir şekilde yürüten Fransa'nın gerek Rusya -Gürcistan krizi sırasındaki arabuluculuk çabaları, gerekse küresel mali kriz dolayısıyla öncülük ettiği girişimler, AB'nin beklenmeyen gelişmelere hızlı tepki vermesinin ve kriz yönetiminin önemini vurguladı.

Sene başında dünyanın gündemine oturan sorunlara bakıldığında önümüzdeki ayların küresel çapta belirsizlikler ve sürprizlerle dolu olacağı muhtemel. Yeni ABD yönetiminin görevi devralması, planlanan G-8 ve G-20 toplantıları ve Haziran ayında yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimleri 2009'un ilk yarısının belirleyici etkenleri olacak.

Çek Cumhuriyeti Dönem Başkanlığı programı 1, enerji, ekonomi ve dış ilişkiler başlıkları altında toplanıyor. Programın tanıtımı için kullanılan "Engelsiz Avrupa" sloganı, AB'nin eski ve yeni üyelerinin ekonomik, insani ve kültürel potansiyellerinin birleşmesi önündeki engellerin kaldırılarak, küresel rekabette ortaklaşa sağlam bir yer edinmesinin önemine işaret ediyor.

Ortak pazarın tam anlamıyla işlemesi, işgücünün serbest dolaşımı, enerji paketi, yönetim maliyetlerinin düşürülmesi gibi konulara bu bağlamda ağırlık verilmesi bekleniyor.

2004 yılındaki Doğu Avrupa genişleme atılımının o zamandan bu yana AB'ye etkileri, Mart ayında düzenlenecek "5 Yıl Sonra" başlıklı konferansta tartışılacak.

Çek Cumhuriyeti Başbakanı Mirek Topolánek başkanlık programına ilişkin açıklamasında 2 Avrupa'nın rekabet gücü artırılırken tüketiciler ile küçük ve orta ölçekli firmaların kendilerini piyasa ekonomisinde daha güvenli hissetmelerinin ve küresel mali krize karşı etkin mücadele, Ortak Tarım Politikası başta olmak üzere bütçe ve AB politikalarında liberal reformların devamı, işsizliğe karşı mücadele konularının öncelikli olarak ele alınacağı mesajını veriyor.

Ekonomi

Ekonomi ve rekabet alanında altında ele alınacak hedefler, kısa ve orta vadede küresel mali kriz dolayısıyla Aralık 2008 Liderler Zirvesi'nde kararlaştırılan ekonomik önlem paketinin uygulama çalışmalarını içeriyor. Öncelikli olarak ele alınacak konular arasında yatırım şirketlerinin sermaye yeterliliği, sigorta sektörünün ve kredi derecelendirme kuruluşlarının düzenlenmesi ile elektronik para kurumlarına ilişkin yönergeler yer alıyor.

Hazırlıklarını Çek Dönem Başkanlığı'nın yapacağı 19-20 Mart AB Liderler Zirvesi'nde, ekonomik büyüme ile ekonomiyi iç ve dış şoklara karşı korumaya dair reformları içeren Lizbon Stratejisi ön planda olacak ve bu alanda AB ve üye ülkeler düzeyinde sürdürülen yapısal reformların gelişim süreci değerlendirilecek. Zirvede ayrıca Yönetim Maliyetlerini  Azaltma Eylem Planı konusunda görüşmelere ağırlık verilmesi ve bu bağlamda kamu yönetim araçları konusunda, özellikle elektronik sistemlere geçiş ile ilgili olarak, üye ülkeler arası bilgi ve tecrübe alışverişini teşvik edilmesi planlanıyor.

Ekonomi başlığı altındaki diğer öncelikler şu şekilde sıralanıyor:
•
İç piyasalardaki rekabet ortamının geliştirilmesi ve AB'nin dış piyasalarda rekabet gücünün artırılması.
•
Yeni küresel şartlara ayak uydurmak için orta ve uzun vadede Lizbon Stratejisi büyüme ve istihdam politikalarının temel alınması ve buna yönelik olarak iç pazarda tüm temel özgürlüklerin sağlanması.
•
Özellikle AB'ye yeni üye olmuş ülke vatandaşlarının istihdam piyasalarında karşılaştıkları engellerin bir an önce kaldırılması.
•
Küresel ticaretin liberalleşmesine yönelik çalışmaların kuvvetlendirilmesi, haksız rekabete fırsat verilmemesi, fikri ve sanayi mülkiyet haklarının korunması gibi politikalar desteklenerek AB'nin dünya ticaret piyasalarındaki yerini korumasının sağlanması.

Enerji ve İklim Değişikliği

Enerji ve iklim değişimi konularının bir başlık altında toplanması, AB'nin bu iki konuya bütünsel yaklaşımını yansıtıyor.

Bu alandaki öncelikler, kısıtlı enerji kaynakları, artan talep, fiyat dalgalanmaları ve Avrupa'nın ithal enerji bağımlılığı gibi sorunlar etrafında şekilleniyor:
•
Enerji güvenliği, rekabeti ve sürdürülebilirliğini sağlayacak politikalara ağırlık verilmesi.
•
İç pazarda gaz ve elektrik piyasaları arasında uyumun sağlanması, elektrik iletim ve ulaştırma altyapı çalışmalarının tamamlanarak istikrarın tesis edilmesi.
•
Kyoto Anlaşması şartlarının tamamıyla yerine getirilmesine yönelik çaba harcanması.
•
Elektrik iletim hattı işleten şirketler arası koordinasyonun verimli kılınması ve bu bağlamda 3. Liberalleşme Paketi müzakerelerinin tamamlanması.
•
Enerji tasarrufu ve ithal edilmesi zorunlu fosil yakıt oranının alternatif teknolojiler yoluyla azaltılması.

2007 - 2009 yılları arası için belirlenen "Avrupa İçin Tek Enerji Politikası" eylem planının uygulamasına devam edilirken, Ulaşım, Telekomünikasyon ve Enerji Konseyi'nde belirlenen pozisyonlar çıkış noktası olarak alınacak. Mart ayında yapılacak olan Liderler Zirvesi'nde 2010 - 2012 yılları için yeni bir enerji eylem politikasının çalışmaları sürdürülecek.

Enerji kaynakları güvenliğine ilişkin belirlenen öncelikler:
•
Rusya, Ukrayna ve Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkelerle ilişkilerin kuvvetlendirilmesi.
•
Enerji sağlayıcı şirketlerin seçiminde bölgesel çeşitliliğe yönelim ve bu bağlamda düzenlenecek Güney Koridoru Zirvesi'nde, Türkiye ile Azerbaycan'ın da katılımıyla Nabucco projesinin tartışılması.
•
Avrupa Stratejik Enerji Stratejileri Planı'nın (SET-Plan) uygulamasına ilişkin çalışmalara başlanması.
•
Mayıs ayında düzenlenecek AB-Rusya Daimi Ortaklık Konseyi ve AB-Rusya Zirvesi.

Dış İlişkiler

Dış politikalarını "Açık ve güvenli bir Avrupa" hedefi doğrultusunda belirleyen Çek Başkanlık Programı, özellikle ABD ile ilişkilerin gidişatının Avrupa'nın küresel arenada oynayacağı rolde belirleyici olacağını ve Amerikan yönetimi ile özellikle güvenlik, ekonomi ve enerji konularında etkin bir şekilde başlatılması gerektiğini vurguluyor. Orta Doğu, Afganistan, Pakistan meselelerinde AB, ABD ve üçüncü ülkeler arası işbirliğinin güçlendirilmesi de öncelikler arasında.

Avrupa içinde Doğu Ortaklığı (Eastern Partnership) adı altında bir projeyi hayata geçirmeyi planlayan Çek Dönem Başkanlığı, bu sayede Avrupa Komşu Ülkeler Politikası kapsamında Avrupa'nın doğusunda ve Güney Kafkasya'da bulunan ülkelerle ilişkilerini derinleştirmek niyetinde. Bu ülkelerdeki demokratikleşme ve değişim süreçlerinin desteklenmesi, dolaşım ve göç konularının yönetimi, değişik düzeylerde karşılıklı iletişime geçilmesi, politika ve güvenlik alanlarında işbirliğinin geliştirilmesine önem veriliyor. Güney Kafkasya'daki gelişmelerin, özellikle Gürcistan ile Rusya arası ilişkilerin iyileştirilmesi sürecinin yakından izleneceği de belirtiliyor.

Başkanlık programında genişleme politikasına ilişkin olarak Türkiye'nin AB'nin stratejik ortağı olarak önemi belirtilirken, AB'nin sürdürdüğü müzakerelerin ülkelerin değişim sürecindeki olumlu etkisi Batı Balkanlar genişleme süreci örnek verilerek hatırlatılıyor. Özellikle Hırvatistan'ın üyelik sürecine ağırlık verileceği ve AB ile Makedonya arası ilişkilerinin kuvvetlendirilmesine yönelik çabaların artırılacağı ifade ediliyor. Kosova-Sırbistan arası ilişkilerin kademeli olarak normalleşmesine katkıda bulunulması ve buna ilişkin olarak Sırbistan'ın AB üyeliğine aday statüsüne geçmesinin bölgeye edeceği olumlu etki vurgulanıyor. 


http://www.eu2009.cz/en/czech-presidency/programme-and-priorities/programme-and-priorities-479/ 


http://www.eu2009.cz/en/message-by-mirek-topolanek-prime-minister-of-the-czech-republic-mirek-topolanek--3055/ 
 
Suna Orçun, TS/BXL/ 09-02, 16 Ocak 2009
 
bxloffice@tusiad.org 
www.tusiad.org