Türkiye'nin AB'ye tam üyelik müzakereleri sürecinde "Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı" başlığında müzakerelere 30 Haziran 2010 tarihinde başlandı. Bu başlık altındaki AB mevzuatı gıdanın üretimi, ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, etiketlenmesi ve dağıtımı, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan yemlerinin üretimi, hastalıklarla mücadele koşulları, hayvanların dolaşımı, bitki sağlığına ilişkin uygulamalar, zirai mücadele ilaçlarıyla ilgili genel konular, tohum ve fide kalitesi gibi unsurları düzenlemektedir. Bu müzakere başlığının açılmasıyla birlikte tüketiciler, şirketler ve kamu makamlarını birebir ilgilendiren gelişmeler kaydedilmesi gerekecek.
Türkiye'de yaşam kalitesini yükseltecek olan bu gelişmeler sayesinde tüketicilerin güvenli gıdaya erişimi sağlanacak, tüketici sağlığının korunması konusunda AB standartlarına erişme yolunda bir uyum sürecine girilmiş olacak, istenildiği durumlarda gıda zinciri hakkında bilgilere ulaşılacak; işletmeler ise çağdaş üretim ve dağıtım standartlarına ulaşacak, AB standartlarına uyumları sayesinde ihraç ettikleri malların geri gönderilmesi durumu ortadan kalkacak.
Bu müzakere başlığıyla ilgili olarak kamu makamları tarafından gerçekleştirilmesi gereken dönüşümler:
· Tarım ve gıda işletmelerinin çağdaşlaştırılması ve AB standartlarına uyumu için bir plan hazırlanacak.
· İç pazarın denetlenebilmesi için gerekli idari kapasite oluşturulacak. Ancak kontrol sistemi Türkiye'nin AB'ye katılımıyla birlikte uygulanmaya başlanacak. Katılım tarihine kadar ulusal kontrol sisteminin sürdürülmesi ve katılım tarihinde de iç pazar kontrol sistemine geçiş için gerekli düzenlemelerin yapılmış olması gerekecek.
· Gıda ürünlerinin kontrollerinin yapılabilmesi için tam donanımlı laboratuarlar açılması ve işletilmesi gerekecek.
· Denetçilerin hayvansal ürünlere dair AB özel kontrol gereklilikleri konusunda bilgi sahibi olması için eğitimler düzenlenecek.
· İthalat denetim sistemi gözden geçirilerek, denetim sisteminin altyapısı, teknik ve idari kapasitesi geliştirilecek. AB iç sınırlarındaki denetimin kaldırılması nedeniyle sınırlardaki fiziki denetimlerin AB ile uyumlaştırılması gerekecek. AB ithalat mevzuatına uymayan ithalat izin sistemleri uygulamadan kaldırılacak.
· Küçük ve büyük baş hayvanların doğumlarından itibaren kimliklendirilmesi (küpe takılması) işlemleri tamamlanacak ve bu sistemin sürekliliği sağlanacak.
· Evcil hayvanlar için hayvan pasaportu uygulaması getirilecek.
· Hayvan hastalıkları kontrol tedbirlerini ele alacak idari kapasite genişletilecek.
· BSE (deli dana hastalığı) hastalığını test etme kapasitesi güçlendirilecek.
· Canlı hayvanlar ve hayvan ürünlerinin ithalatıyla ilgili düzenlemeler AB ile uyumlu hale getirilecek.
· AB ülkelerinden sığır türü hayvan ve ürünlerinin ithalatına karşı yasaklar uygulamadan kaldırılacak.
· Gıda zincirindeki işletmeler de AB mevzuatı konusunda bilgilendirilecek.
· 999/2001 sayılı bulaşıcı süngerimsi beyin hastalığına (TSE) ilişkin AB yönetmeliğine tam uyum sağlanacak ve testlerin sayısı artırılacak.
· Hayvansal yan ürünlerin toplanması ve işlemden geçirilmesine ilişkin kapasite yurt çapına yaygınlaştırılacaktır.
Tüketicilerin günlük hayatına yansıyacak olan değişiklikler:
· Daha sağlıklı ve hijyen kurallarına uygun süt ve peynir ürünlerine erişilecek.
· Gıda ürünlerinin üretilmesinden tüketiciye ulaştırılmasına kadar olan süreçte sağlık koşullarına AB standartlarına uyum sağlanacağı için tüketicilerin güvenli gıdalara erişimi sağlanmış olacak.
· Gıda ambalaj ve etiketlerinde AB standartları uygulanacak, tüketicinin ürünleri daha bilinçli bir şekilde seçebilmesi için gerekli koşullar sağlanacak.
· Gıdalarda genetiği değiştirilmiş ürünler kullanılıp kullanılmadığı hakkında bilgilendirilecek.
· Gıda ürünlerinin geçirdiği tüm aşamalar (gıda zinciri) hakkında bilgi sahibi olabilecek.
· Gıdalar, güvenlik gerekliliklerini karşılamadıkları durumunda piyasadan çekilecek.
· Yumurta tavuğu kafeslerinin AB standartlarına uyumu sonrasında daha sağlıklı ürünlere erişilecek.
· Hayvanların kesimi, kurban edilmesi ve atıkların ortadan kaldırılması işlemleri tüketici sağlığına uygun koşullarda gerçekleştirilecek.
· Ürün paketlerinde AB standartlarına geçileceği için ürünlerle ilgili bilgilere daha sağlıklı bir şekilde ulaşılabilecek.
· Gıdalardaki renklendiriciler, aroma ve katkı maddeleri ve zirai mücadele ilaçlarının kalıntı miktarları AB ile uyumlu seviyelere çekilecek.
İşletmeleri ilgilendiren değişiklikler:
· Gıda ürünlerinin kaynağından tüketiciye erişimine kadar geçirdiği aşamaların kaydı gerektiğinde tüketiciye verilmek üzere tutulacak.
· Gıda ve yemlerin paket ve etiketlendirilmesinde AB standartlarına geçilecek.
· Süt ürünlerinde, özellikle peynir ürünlerinde üretici kayıtları geliştirilecek ve hijyen koşulları iyileştirilecek.
· Tüm işletmelere Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP) ilkelerini uygulama yükümlülüğü getirilecek.
· Çiğ süt toplanması, nakliyatı ve işlenmesiyle ilgili olarak çiftliklerde ve diğer işletmelerdeki hijyen koşulları AB standartlarına çıkarılacak, ürün kalitesi artırılacak.
· Balıkçı tekneleri hijyen kurallarına uyacak ve kayıt altına alınacak.
· Et, süt, yumurta ve su ürünlerini işleyen işletmeler hijyen kurallarına uyacak ve onaya tabi olacak.
· Hayvan nakli ve kesimi sırasında hayvanların refahını dikkate alacak düzenlemeler yapılacak.
· Gıda sektöründeki işletmeler ürün paketlendirmede AB standartlarını yakalayabilme derecelerine göre sınıflandırılacak.
"Gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı" başlığı Türkiye'nin AB'ye tam üyelik müzakereleri kapsamında açılan on üçüncü başlık olma özelliği taşıyor. Halihazırda toplam on üç başlık müzakerelere açılmış, bir başlığın da geçici olarak kapaması yapılmış bulunuyor.
Müzakerelere açılan başlıklar: Bilim ve Araştırma (geçici kapaması yapılan başlık); Sermayenin Serbest Dolaşımı, Şirketler Hukuku; Fikri Mülkiyet Hukuku; Bilgi Toplumu ve Medya; Vergilendirme; İstatistik; İşletme ve Sanayi Politikası; Trans-Avrupa Şebekeleri; Çevre; Tüketicinin ve Sağlığın Korunması; Mali Kontrol, Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı. Türkiye'nin AB'ye katılımı öncesinde toplam 35 tane olan müzakere başlığının açılarak, ilgili çalışmalar ve düzenlemeler yapıldıktan sonra kesin kapamasının yapılmış olması gerekiyor. Bu süreç içinde "bilim ve araştırma" başlığında olduğu gibi geçici kapaması yapılan başlıklar geçen süre içinde AB mevzuatında değişiklikler olması halinde yeniden müzakerelere açılarak farklılıkların giderilmesi sağlanabilecek.
Türkiye'nin AB'ye üyelik müzakereleri kendisiyle aynı tarihte müzakerelere başlayan Hırvatistan'a kıyasla çok daha yavaş ilerliyor. Hırvatistan 2010 yılı sonunda müzakere sürecini tamamlayarak 2011 yılı içinde AB'ye katılım anlaşmasını imzalamayı planlıyor. Hırvatistan'ın AB'ye üyelik müzakereleri 2008 yılı Aralık ayında aralarındaki sınır sorunu gerekçesiyle Slovenya'nın dokuz yeni müzakere başlığının açılmasını vetosu üzerine
yavaşlamış, Eylül 2009'da Slovenya bu konunun Hırvatistan'ın üyelik müzakereleri sürecini etkilemeyeceğini açıklamış ve daha sonra Haziran 2010'da Slovenya'da yapılan halkoylamasında da halkın %51,5'u Adriyatik Denizi'ndeki Piran Körfezi üzerinden Slovenya ve Hırvatistan'ın denize erişimini belirlemek üzere oluşturulan hakemlik anlaşmasını kabul etmişti. Bu noktadan sonra Hırvatistan ve Slovenya arasındaki sınır sorunu AB önerileri doğrultusunda kurulacak olan uluslararası hakemlik kuruluyla çözümlenecek.
Dilek İştar Ateş
bxloffice@tusiad.org
www.tusiad.org
*
Dr Bahadir Kaleagasi
International Coordinator
TUSIAD - Turkish Industry & Business Association
BRUSSELS :
Representation to the EU and BUSINESSEUROPE
(The Confederation of European Business)
T: +32 2 7364047 twitter.com/kaleagasi
kaleagasi@tusiad.org www.tusiad.org
