HSYK ile ilgili değişiklik planlarına yargıdan eleştiri
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'na cumhurbaşkanının yanı sıra TBMM'nin de üye seçmesini içeren değişiklik planlarına yargıdan eleştiri geldi. Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker, "Kurul tamamen özerk olmalı. Üyeleri de sadece Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından seçilmeli. Parlamentodan veya başka kurumlardan kurula üye seçildiği zaman ister istemez yargı başka güçlerin de etkisi altına girecek" dedi.
Adalet Bakanlığı'nın Bakanlar Kurulu'na sunduğu Yargı Reformu Strateji Belgesi ve bu belgeye paralel olarak hazırlanan Eylem Planı taslağında yer alan Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısına ilişkin değişiklik planlarına yargı temkinli yaklaşıyor. Yüksek yargı organları, önceki Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin döneminde yargının görüşleri alınmadan AB'nin genişlemeden sorumlu komiseri Olie Rehn'e sunulan taslağa güçlü biçimde itiraz etmişti. Yargının HSYK'da yapılması düşünülen değişikliklere ilişkin en önemli itirazı kurula üye seçilmesinde TBMM ve Cumhurbaşkanı'na yetki tanınması.
Plan ne değişiklik getiriyor?
Eylem Planı'na göre HSYK'nın üye sayısı 11'den 20-21'e yükseltilecek. Kurul, iki veya üç daireden oluşacak. Halen Yargıtay ve Danıştay üyeleri 3 aday belirliyor, bu adaylardan biri Cumhurbaşkanı'nca kurula üye seçiliyor. Yeni düzenlemeye göre ise Yargıtay ve Danıştay üyeleri, kurula doğrudan üye seçebilecek. Cumhurbaşkanı ve TBMM ise Türkiye Adalet Akademisi, üniversiteler ve avukatlardan kurula üye seçecek. Ayrıca kürsüde görev yapan hakim ve savcılar da birinci sınıf hakim ve savcılar arasından üye seçebilecek. Bu seçim UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi) kapsamında bilgisayar üzerinden olacak. Adalet Bakanı ve müsteşarın Kurul üyeliği devam edecek ancak ayrıcalıkları olmayacak. Örneğin halen müsteşarın katılmaması durumunda karar alınamaması kuralı kaldırılacak.
Yargı: Kurul özerk olmalı
Ancak yargı plana karşı temkinli. Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker, VATAN'a yaptığı açıklamada itiraz noktalarını şöyle anlattı: yeni eylem planına itirazları olduğunu söyledi: "Kurulun üye sayısı genişletilebilir, buna itiraz etmiyoruz ancak Kurul'a yargı mensupları dışında üye seçilmesini taraftar değiliz. Bunun yargıyı ve Kurul'u siyasallaştırmasına neden olabileceğini düşünüyoruz. TBMM ve Cumhurbaşkanı'nın Türkiye Adalet Akademisi, üniversiteler ve barolardan üye seçmesine karşıyız. Bakan ve müsteşarın da kurul üyesi olmaması gerek. Kurul, tamamen özerk olmalı. Üyeleri de sadece Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından seçilmeli. Bunun dışında Teftiş Kurulu'nun HSYK bünyesinde olması, ayrı sekreterya, bütçe ve binasının olması da önemli ama temelde öncelikli olan Kurul'un yapısıdır."
Avrupa'da da şikayet var
Bakan ve müsteşarın kurul üyeliklerini Avrupa ülkelerinden örnek vererek savunan Bakanlık AB ülkelerinde sadece hakimler tarafından seçilen ve sırf hakimlerden oluşan bir kurul olmadığını vurguluyor. Gerçeker, Avrupa örneklerine de karşı çıkıyor: "Avrupa'nın bir çok ülkesinde bunlar var deniyor ama onlarda da şikayetler var. Bunu oralara yaptığımız ziyaretlerde de görüyoruz. Orada da bir takım sıkıntılar oluşuyor. Bu bir yana, oralarda sistem oturmuş. Bizde yargı bağımsızlığı hala bir sorun. Bizde yargı bağımsızlığı isteniyorsa kurulun tamamen yargı içinde oluşması gerekiyor. Parlamentodan veya başka kurumlardan Kurul'a üye seçildiği zaman ister istemez yargı başka güçlerin de etkisi altına girecek. Danıştay da bizim gibi düşünüyor. Adli yılın açılışı dolayısıyla 7 Eylül'de Yargıtay'da düzenlenecek törende görüşlerimizi açıklayacağız."
Avrupa'da Sistem Nasıl?
Hakim ve savcıları ilgilendiren konularda son karar mercii durumundaki hakim-savcı üst kurulları konusunda Avrupa ülkelerinin her birinde farklı bir sistem uygulanıyor.
FRANSA: Hakim atamalarını Yüksek Yargı Konseyi yapıyor. Başkanlığını cumhurbaşkanının yaptığı konseyde, adalet bakanı başkan yardımcısı olarak yer alıyor. 14 üyeli konseyin 6 üyesi kürsü hakimleri, 6 üyesi savcılar arasından seçiliyor. Birer üye de millet meclisi ve senato tarafından atanıyor.
İNGİLTERE: Yüksek yargıçların atanmaları, hükümetin önerisi üzerine kraliçe tarafından gerçekleştiriliyor. Diğer hakimler ise adalet bakanınca atanıyor.
ALMANYA: Eyalet hakimlerinin yüzde 75'i eyalet başbakanı ve adalet bakanı tarafından atanıyor. Hakimler hakkında soruşturma adalet bakanının talebi ile yapılıyor.
İTALYA: Hakimlerin tayinini 23 üyeden oluşan Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu yapıyor. Kurulun 7 üyesi yasama organından, 16 üyesi ise hakimler, hukuk profesörleri ve avukatlar arasından parlamento tarafından seçiliyor. Kurulun başkanlığını cumhurbaşkanı yapıyor.
