Haberin yayım tarihi
2013-08-22
Haberin bulunduğu kategoriler

Celâl Bayar

 (1883 Umurbey-Gemlik /1986 İstanbul)

Türkiye Cumhuriyeti`nin 3.ncü cumhurbaşkanı, ilk sivil başbakanı ve yine ilk sivil cumhurbaşkanıdır. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı`ndan sonra ailesi Bulgaristan`dan Bursa`ya göç etmiş ve Gemlik`e bağlı Umurbey köyüne yerleşmiştir. Babası Abdullah Fehmi Efendi Umurbey`de müderrislik yapmıştır. Eskiden müstakil bir belde olan Umurbey mevcut durumda Gemlik ilçemizin bir mahallesi konumundadır.

Celâl Bayar, Bursa`da Collège Français de l`Assomption ve İpekçilik okuluna gitmiştir. Çalışma hayatına Ziraat Bankası`nda başladıktan sonra, 1905 yılında Deutsche Orientbank`ın sınavını kazanarak, burada kısa zamanda imza sahibi olmuştur. 1907`de İttihat ve Terakki (Birlik ve İlerleme) Partisine katılmıştır. II. Meşrutiyet`in (1908) ilânından sonra, önce Bursa Katibi Mesullüğüne getirilmiş, kısa bir süre bu görevde hizmet verdikten sonra, faaliyet ve sorumluluk sahası tüm Ege Bölgesi`ni kapsayacak surette, İzmir Kâtibi Mesulü olarak atanmıştır.

1919`da İzmir`in işgaline karşı koyacak hareketi örgütleyip başlatanlardan biri olmuştur. Mütareke yıllarında (1918) Galip Hoca takma adı ile bütün Ege`yi örgütlemiştir. 1919`da Balıkesir Kongresi`nde Akhisar cephesi kumandanı seçilmiştir. 1919 sonunda son Osmanlı Meclisi`nde Manisa mebusu olarak bulunmuştur. Milli Misak`ı hazırlayanlardandır. 1920`de İstanbul işgal edilip, Osmanlı Meclisi kapatılınca, Mustafa Kemal Atatürk`ün kurmuş olduğu Ankara`daki Büyük Millet Meclisi`ne Saruhan Milletvekili olarak katılmıştır. Atatürk`ün yanında yer alan Bayar ömür boyu süren bir takdir ve sevgiyle Atatürk`e bağlı kalmıştır. Atatürk`ün İktisat Vekili olmuştur. (1921-22). Lozan Konferansı delegasyonuna ekonomi danışmanı olarak katılmış; yerinde müdahalesiyle Osmanlı borçlarının altın üzerinden ödenmesine engel olmuştur (1922).

Cumhuriyet`in ilânından sonra, İmar ve İskân Bakanı olmuştur (1924). Aynı yıl, Türkiye İş Bankası`nı kurmuş ve genel müdürlüğünü yapmıştır. 1932-1937 arası ikinci İktisat Bakanlığı döneminde Karma Ekonomiyi ihdas etmiş ve özel girişimi de destekleyen I. ve II. Sanayileşme planlarını uygulamaya koymuştur. 1937`de Atatürk`ün son başbakanı olmuştur. 1938`de Atatürk`ün vefatından sonra 16 Ocak 1939`da başbakanlıktan istifa etmiştir

Bayar, istifasından 1945 yılına kadar İkinci Dünya Savaşı`nın seyrini takip ederken, Ben de Yazdım adlı eserini kaleme almağa başladı. Mecliste mensubu olduğu Halk Partisi`nin tek parti sistemine karşı muhalefetin öncüsü olmuştur. 1945 yılında önce milletvekilliğinden, sonra da kurucusu olup, uzun süre başkanlığını yaptığı Halk Partisi`nden istifa etti.

7 Ocak 1946 da üç arkadaşı ile birlikte Demokrat Parti`yi kurdular. Bu girişim çok partili siyasal yaşama geçişin temeli olmuştur. 1950 genel seçimlerinde Demokrat Parti büyük çoğunlukla iktidara gelmiş ve Celal Bayar Cumhurbaşkanı seçilmiştir (1950-1960). 1951 de Kore`ye asker gönderilmiş, 1952 de Türkiye NATO`ya üye olmuştur. 1954 te Amerikan Senatosu`nda konuşma yapan ilk devlet adamı olmuştur.

Mayıs 1960 askeri darbesi ile Demokrat Parti iktidarına son verilmiş, Cumhurbaşkanı Celâl Bayar bütün Demokrat Parti milletvekilleri ile birlikte hapsedilmiştir. Önce Yassıada, sonra Kayseri Cezaevi`nde olmak üzere 1964`e kadar tutuklu kalan Celâl Bayar Yassıada mahkemesindeki cesur ve vakur tutumu ile hatırlanır. Daha sonraki yıllarda, DP`li arkadaşlarının siyasi haklarının iadesi için çalışmış ve bunda da başarılı olmuştur.

1961 Anayasası hükümlerine göre, cumhurbaşkanları ömür boyu senatörlük hakkına sahip oluyordu. 1974 te siyasi haklarını elde eden Celâl Bayar senatör sıfatıyla parlamentoya davet edilmiş, ancak halk tarafından seçilmedikçe, onun temsilcisi olunamayacağını belirterek senatonun bu davetini reddetmiştir.

Yaşamının son anına kadar, kuvvetli hafızasını ve muhakeme gücünü muhafaza etmiştir. 22 Ağustos 1986 da 103 yaşında vefat ettiğinde, dünyanın en uzun ömürlü siyaset ve devlet adamı olarak yâd edilmiştir. Ben de Yazdım adını taşıyan ve kendisinin de bizzat içinde bulunduğu Milli Mücadele yıllarını anlatan sekiz ciltlik eseri vardır.

Türkiye`nin üçüncü cumhurbaşkanı Celâl Bayar, Umurbey`de kurduğu vakıf ile (1967), doğmuş olduğu köye bir kütüphane ve müze inşa etmek, nadide bir kolleksiyon olan kitaplarını araştırmacılara ve okuyuculara sunmak; ayrıca kendisine verilen hediyeleri sergilemek istemiştir. Kütüphanede ve müzede kendisinin de katıldığı ve hatta Bursa civarı ve Ege Bölgesi`nde öncülük ettiği Kuvvayı Milliye hareketinin ve Kurtuluş Savaşı döneminin anılmasını; gönülden bağlı olduğu Atatürk`ün aziz hatırasının canlı tutulmasını arzu etmiştir.

Kütüphane 20.000` in üzerinde kitabın yanısıra, yazma eser, gazete, süreli yayın ve çok zengin fotoğraf koleksiyonundan oluşan kütüphane ; 20. yy. Türk tarihini ve siyasi yaşamını içine alan, Türkiye`deki en zengin vakıf kütüphanelerinden birisidir.

Müze de ise Celâl Bayar`a siyasi yaşamı boyunca sunulan hediyeler, aile yadigârları, madalyalar, resimler, Kurtuluş Savaşı hatıraları, silahlar ve mobilyalar sergilenmektedir. Müze açıldıktan kısa bir süre sonra hırsızlık olayı yaşanmış, altın içeren değerli bütün eşyalar çalınmış ve bir daha bulunamamışlardır.

Cumhurbaşanlığı döneminde (sanırım 27 Mayıs İhtilalinden 1 veya 2 yıl önce) T.C.Ziraat Bankası tarafından inşaatına başlanan bahçeli, iki katlı, deniz manzaralı (Gemlik Körfezi) 2-3 veya 4 odalı villa tipi evler inşaat aşamasında uygun taksitlerle Umurbeylilere satılmış, fakat darbeden sonra bu evlerin büyük bir bölümü köylüden geri alınmıştır. Günümüz şartlarında, eskiden olduğu gibi zeytin para etmediğinden, kentlileşme moduna geçen köylüler modern tüketim hastalığına yakalandığından (TV, otomobil, traktör, beyaz eşya, cep telefonu, internet, eğitim giderleri…), çekirdek aile sisteminde yaşayan Umurbey’de ebeveyn ölümlerinden sonra yasal mirasçılar arasında dayanışma olmadığından, sözkonusu evler Umurbey dışından gelen paralılara satılmış olduğundan bunların çok azı gerçek Umurbeylilerin uhdesindedir. Biri de, nur içinde yatsınlar, annem ve babamdan miras yoluyla bendenize intikal etmiştir. Tapu kayıtlarına göre ben beşinci sahibiyim.

Yarın 22.08.2013. Merhum Celal Bayar Anıt Mezarı başında anılacak. Sağlık durumu izin verirse merhumun kızı Nilüfer Bayar (Gürsoy), muhterem eşi, Bayar ailesinden birkaç kişi, eski DP’liler, Bursa Valisi, Gemlik Kaymakamı, mülki ve askeri erkân, basın, Umurbeylilerin katılımı ile Umurbey Merkez Camii ve Parkında mevlid-i şerif okutulur, Hacıbekir şekerlemesi dağıtılır, cevizli Umurbey lokumu zeytinle yenir, dua ve sohbetler edilir, eskiler yadedilir. Sponsor firmalar yazlık kasket dağıtır. Cumhuriyet dönemini daha iyi anlamak isteyen herkesin Umurbey’i ziyaret etmesinde fayda var. Vakfın bahçesini oluşturan Çamlıkta bülbüller ötmeye devam ederken…

Umurbey, 21.08.2013

yurtyakup@gmail.com

Son Haberler

Hits: [srs_total_pageViews] Visitors: [srs_total_visitors]
Copyright © GUNDEM.be
Site içeriği ve dizaynın tüm hakları GÜNDEM.be websitesine aittir.
Kopyalamak ve izinsiz kullanmak kesinlikle yasaktır.