Üzeyir Lokman ÇAYCI 
 
Paris Camii ve Bencheikh El Hocine Abbas
 
10 Mayıs 1989 tarihinde Paris Camii ve Enstitüsü rektörü Abbas Bencheikh El Hocine (1) ile görüştüm. 

Sultan Abdülhamid (2)  zamanında Avrupa ülkelerinin  başkentlerinde birer külliye yapılması düşünülüyor. Bu plan çerçevesinde ilk külliye Berlin'de inşa ediliyor. Daha sonra ikinci cami teklifi o zamanki Fransız hükümetine yapılıyor.  Fransa Hükümeti ise bütün masraflar Osmanlı Hükümeti tarafından karşılanması şartıyla  bu teklifi olumlu karşılıyor. Yani Paris Camii'nin ilk kuruluş planı Abdülhamit Han vasıtasıyla gündeme getiriliyor. Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ve sonra 10 Şubat 1918 tarihinde ölümünden sonra başlayan İkinci Cihan Harbi (1922 - 1926) bu projeyi durduruyor.

Bu arada Fransız ordusunda görev yapan Müslüman askerler Osmanlı'larla  savaştırılıyorlar. Bu savaşta bir çok Müslüman asker Osmanlılar tarafından öldürülüyor.

Savaştan sonra Fransız  Parlamentosu savaşta ölen askerlerin hatırasına birer anıt yapmak istiyorlar. Hıristiyan askerler için bir anıt dikilirken Müslümanların hatırasına da onları temsilen bir cami yapılmasını Gadduri Bin Cabrid (3)  isimli bir kişi teklif ediyor. Bu teklif kabul edildikten sonra Fransız parlamentosunda müzakereleri yapılıyor. Paris Belediyesi'nden  bugünkü yeri satın alınıyor.

Bunun için de kanun çıkarılarak gerekli izin veriliyor. O zamanki  çeşitli Müslüman devletlerden  ve ekserisi Fransız kolonileri olan devletlerden para toplanıyor.
 
Paris Camii'nde Atatürk'ten ışıklar ve izler var
 
Bencheikh El Hocine Abbas Mustafa Kemal Atatürk'ün de Paris Camii'nde izleri bulunduğunu ifade etti.

Mustafa Kemal Atatürk, Abdülhamid'in ölümünden sonra 1938 yılına kadar her yıl Paris Camii'ne «bizim de çorbada tuzumuz bulunsun» diye, onar bin frank para gönderdi. Atatürk'ün ölümünden sonra bu yardım kesildi.

Bencheikh El Hocine Abbas bunları anlattıktan sonra bana «Biz Müslüman Türk kardeşlerimizi çok seviyoruz. Kendilerinin gönlümüzde büyük bir yeri vardır. Türkler tarih boyunca İslamiyet'e çok büyük hizmetler verdiler. İslamiyet'i yaydılar. Türkler için İslam'ı yaşamaları halinde büyük şan ve şeref var...»

Daha sonra Paris Camii ile ilgili çeşitli açıklamalar yaptı. Müslüman ustaların akıl nurlarının taşlara nakşedildiği Paris Camii (4)  stil olarak Kuzey Afrika İslam sanatını yansıtmaktadır. Caminin bölümleri ise şöyle : Cami kısmı, revaklı giriş, kütüphane kısmı, revaklı büyük avlu (5) yani bahçe kısmı ve geniş teşrifat salonu olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır.

İran Şahı Rıza Pehlevi tarafından camiye hediye edilen Djanchaghan Fabrikası tarafından dokunan 7,64 x 4,37 metre ölçülerindeki kıymetli bir halı Paris Camii'nde bulunmaktadır. 33 metre yüksekliğinde minaresi bulunan Paris Camii'nin  bayanlar ve erkekler için birer de hamamı bulunmaktadır.

Tüm bölümlerin idaresi ve bakımı için elli kişi ve din hizmetleri için  de on din adamı görev yapıyor.
«1928 –1932 yılları arasında Ahmet Haşim'in Paris'e geldiğinde Paris Camisi'ni çok beğendiğini ve bunu şiirlerine yansıttığını» ifade etti. Paris Camii inşaatı 1919 yılında başlamış ve 1926 yılında tamamlanmıştır. İlk rektör Gadduri Bin Cabrid'dir. Bundan sonra Şeyh Hamza Ebubekir rektör olmuştur. Ancak yaptığı yolsuzluk ve hakkında çıkan olumsuz iddialarla görevden alındı. Yerine  Bencheikh El Hocine Abbas tayin edildi. Benim kendisiyle görüşmemden kısa süre sonra, yani 01.06.1989 tarihinde hayata gözlerini yumdu. Rektörlüğe Dalil Boubakeur getirildi.
 
Paris,  31.08.2009 
  
(1)  Şeyh Hamza Ebubekir'den sonra 1982'de  Paris Camii'ne rektör olan Abbas Bencheikh El Hocine 1912 doğumlu bir Cezayir vatandaşı.
(2)  Sultan Abdülhamid, Sultan Abdülmecid'in oğludur.  21 Eylül 1842 tarihinde doğdu. 10 Şubat 1918 tarihinde vefat etti.
(3)   Gadduri Bin Cabrid  : Paris Camii'nin yapımında çok ciddi gayretler gösterdiği biliniyor. Fas'ta doğmuş ve Cezayir'e yerleştirmiş Müslümanlardandır. Başlangıçta tercüman gibi çalışmış, sonra Fas Kraliyet ailesi tarafından Paris Camii ve Külliyesinin müdürlüğüne getirilmiştir. Bu kişi yaklaşık yirmi yıl görev yapmış, vefatından sonra cenazesi caminin bahçe kısmına gömülmüştür. Şu an kabri cam bahçe kısmında bulunmaktadır.
(4) Paris Camii, Fransa'da devletçe tanınan Müslüman tek dini kuruluş. 1982 – 1989 yılları arasında 7 yılda 7000 kişinin İslam'a giriş töreni yapıldı.  Adresi  :   2, Place du Puits de l'Ermite, 75005 Paris
Telefon :  01 45 35 97 33
(5) Revaklı avlu :  Mimarlıkta bir yapının ortasında, önünde ya da arkasında duvarlarla çevrili üstü açık alan, yer. Yapının ortasında bulunursa buna içavlu denir. 
  
Selam ve sevgilerimle.
 
Resim : (Önde oturan) sağda Abbas Bencheikh El Hocine, solda oturan bir ziyaretçi, 
solda ayakta Abbas Bencheikh El Hocine'in yardımcısı ve sağda Üzeyir Lokman ÇAYCI  görülüyor.
 
Üzeyir Lokman ÇAYCI
Concepteur industriel - Architecte d'intérieur
İç Mimar – Endüstri Tasarımcısı
55, rue Louise Michel
78711 Mantes la Ville
FRANCE
 
 
uzeyir.cayci@free.fr