Dünya üzerinde yaşayan degişik medeniyetlerin bireylerinin bir arada yaşama şartlarının en başında gelen yasal kuralların yanında birde yazılı olmayıp toplumun kendi deger yargılarının sonucu oluşan kurallar vardır. Bu kurallar çok geçerli ve güçlüdür, hatta diyebilirim ki bazı şartlarda yasal kurallardan daha tesirlidir. Bu yazımda bu konuyu ele almak istiyorum.

Çok eski medeniyetler döneminden tutun günümüze kadar yaşayarak gelen bu dger yargıları yazılı degildir. Saygı, kınama, horgörme, töre, ar, namus, haya, büyüklere saygı göstermek, küçüklere sevgi göstermek belirgin olanlarıdır. Bu deger yargılarının çok anlamlı ve mantıklı olanları oldugu gibi, anlamsız ve insanlıga zararlı olanları da azımsanmayacak kadar çok bulunmaktadır. Toplum olarak bu deger yargılarımızı bir gözden geçirmenin zamanı geldi diye düşünüyorum,çünkü yaşamakta oldugumuz çagın yaşam şartlarına uymayan yargılarımız yüzünden toplum olarak çok acı çekmekteyiz

Degişen ve gelişen hayat şartları bizlere yeni deger yargıları sahiplenmemizi ve sosyal hayatımızda uygulama alanı yaratmamızı öngörmektedir. Bir örnekleme ile konuyu daha da açacak olursak bundan onbeş ya da yirmi yıl önce bir Türk gencinin kulagına küpe takması büyük bir olay yaratabiliyordu, o genç sosoyal alanda dışlanarak cezalandırılıyordu bu toplumun yazılı olmayan ama güçlü olan bir yaptırım gücü idi. Günümüzde bir Türk gencinin küpe takması büyük olay olarak algılanmamaktadır, ya da daha hoşgörü ile bakılmaktadır. Bu örnekleme ile de anlaşıldıgı üzere toplum kuralları zamanla degişmektedir.

Diger bir örnek verecek olursak evlenmeye aday gençlerin evlenmeden önce birbirlerini tanıma eylimlerinin sonocunda toplumda yer edinen arkadaşlık yapması olayı. Çok eskilere gidildiginde bu gibi kız ve erkek arasında oluşan arkadaşlıklar cinayet sebebi olarak sayılırdı.
Günümüzde ise daha normal karşılanan olaylar olarak görülebilmiştir. Üçüncü bir örneklemeyi ise şu örnekle açalım geçmiş zamanlarda gelin ya da damadın kendi çocuguna guymuş oldugu sevgiyi sadece büyüklerinm olmadıgı yerlerde gösterebilme sanalarının  olması, aile büyüklerinin yanında kesinlikle bu davranışta bulunma şanlarının olmaması bulundugu takdirde tepki ile karşılaşma riskini göze almaları ve hatta terbiyesiz yakıştırması ile karşı karşıya kalmaları demekti. Günümüzde ise bir gelin, bir damat çoçugunu rahat bir şekilde sevip ilgi ve alakasını bir aile büyügünün yanında gösterebilmektedir ve buy davranış biçimi daha da yayılmaktadır. Aslında dogrusu budur ama toplum olarak bunu yeni yakalayabilmiş durumdayız. Bunun gibi çok degişik örnekler verebiliriz .

Birde yıllar boyu Türk toplumu olarak öğünç kaynagımız olan toplum degerlerimiz var ki onlar hiç degişmesin. Onlar degişirse toplum olarak agır yaralar alabiliriz. Neler bunlar diye bakacak olursak, büyüklere duyulan saygı,küçüklere duyulan sevgi, düşenin dostu olmak, acı çekenin acısını paylaşmak ve daha buna benzer degerlerimiz. Bir örnek verecek olursak yolculuk  sırasında insanın yaşça kendinden büyük birisine yer vermesi, saglık sorunu olana yardımcı olunması bizlere toplum olarak çok degerli büyüklerimizden bırakılan degerlerdir.

Türk toplumuna has oldugunu düşündüğüm bir önemli toplum degerimiz ise aç olanla var olan bir kuru ekmegini dahi paylaşma alışkanlıgımızdır, çok övünç duydugum bir örnek davranış olarak bende her zaman yer etmiş örnek bir degerimiz. Buna baglı olarak kendimin yaşadıgı bir olayı sizlerle paylaşmak isterim. Yıl 2005 benim fabrika da çalıştıgım bir dönem ve her gün oldugu gibi o gün de işe giderken yanımda götürmüş olduğum beslenmem vardı sabah çalıştıktan sonra yemek molası verildi bu sırada sevgili eşimin hazırlamiş oldugu börekleri çıkardım ve bu sırada yanımda bulunan Belçika lı arkadaşa ikram ettim. O da ikramda bulundugum böregi aldı ve bana karşılıgında para vermek istedi bende kendisine gülümseyerek almam dedim şaşırdı ve bana neden diye sordu. Ben yüzümde ki gülümseme ifadesi ile dedim ki biz Türkler İkramda bulundugumuz hiçbir şeyin parasını almayız bu bizim türk toplumu olarak bir kültürümüz dedim. Şaşkın bir bakışla sustu. Benim birey olarak yaşamış oldugum bu olay sahip oldugumuz toplum degerlerimizin güzeligini bana bir kez daha gösterdi. Kendi kendime dedim ki iyi ki geçmişte büyüklerimiz bize bu deger yergılerını bizlere ögretip aşılamış.
 
Sevgili okurlar  yasalar yazılı olarak devletin resmi kuruluşları tarafından oluşturlur ve toplumu oluşturan bütün bireylerin bu yasalara uyması zorunlu hale getirilir. Uymayanlara belirli ve degişik şekillerde yaptırım cezaları verilir yani geçerliligi Devlet tarafından garanti altına alınmış durumdadır
 
Ama toplumun deger yargılarının oluşturdugu toplum kuralları ya da toplum kanunları diyebilecegimiz kaideler yasal olarak cezai işlem görmezler, yani otbüs yolculugunda büyügüne neden yer vermedin diye birisini  devlet yargılamaz.Ama toplu taşıma aracı içerisinde bulunan toplum bireyleri yaşlıya yer vermeyen gence sözlü uyarılarda bulunurlar  ve hatta terbiyesizlikle itham edebilirler. İşte bu yaptırım gücü toplumun deger yargılarının bir sonocu oluşan bir güçtür. Yani mahkemeye gerek duyulmadan toplumun yaşanan süreç içerisinde deger yargılarının oluşturdugu kuralı işletmesidir.
 
Konuyu özetleyecek olursak,toplumun sahip oldugu deger yargıları  sonucu sosyal hayatımız içerisinde kurallar oluşmaktadır ve nesiller boyu devam edip uygulanmaktadır. Bu degerleri yeri ve zamanı gelince hem kullanmasını bilmeliyiz hemde geçerliligini kaybetmiş olanlara baglı kalmamalıyız. Yasal kanunlar bu sayaede daha sorunsuz bir şekilde işleyecektir. Hem Devlet hem de Millet olarak daha az yıpranmış olruz. Türk toplumu  olarak gelecegimize daha güvenle bakabilme şansını yakalamış oluruz.

Sevgili okurlar her şey gönlünüzce olsun diyor girmiş olduğumuz 2010 yılının size ve tüm sevdiklerinize hayırlara vesile olmasını diliyorum.   
 
muammer.eroglu@hotmail.com